میدان امیر چخماق یزد از جمله مهم‌ترین جاذبه‌های این شهر زیبا و تاریخی است. یزد به دلیل وجود بناها و ساختار زیبای خود به عروس کویر شهرت دارد و گردشگران همواره از تماشای سازه‌های خشت و گلی این شهر شگفت‌زده می‌شوند.
در این مقاله از سفرانه قصد داریم شما را با مجموعه امیر چخماق که در فهرست آثار ملی ایران نیز قرار دارد، آشنا کنیم.
مطلب مرتبط: باغ دولت آباد یزد | بنایی با بلندترین بادگیر در جهان
تاریخچه ساخت بنا
بنای میدان و تکیه امیر چخماق یزد در قرن 9 هجری قمری و طبق دستور امیر چخماق حاکم تیموری یزد ساخته شده است. این بنا در دوران صفویان مورد بازسازی قرار گرفت، سپس دو مناره و چند دهانه از طاق‌نماهای آن در قرن سیزده هجری یعنی دوران قاجاریه به مجموعه امیر چقماق اضافه شدند. بخش‌های زیادی از این بنا در مرور سال‌ها و بر اثر خیابان‌کشی از بین رفته‌اند.
معماری ایرانی-اسلامی میدان امیر چخماق بسیار مشهور است و به عصرهای تیموری و صفوی تعلق دارد. جالب است بدانید میدان امیر چخماق به درخواست ستی فاطمه خاتون همسر امیر چخماق به وجود آمد که یک سرپناه و محل اقامت برای افراد جامانده در آن‌سوی دروازه شهر باشد.
مطلب مرتبط: جاهای دیدنی یزد | بازدید از زیباترین شهر خشتی جهان + آدرس و عکس
ساختار و بخش های میدان امیر چخماق
مجموعه امیر چخماق یزد، چند بخش شامل مسجد، تکیه، کاروانسراها، حمام عمومی، بازارچه‌ها، نخل تاریخی، آب‌انبارها، مقبره ستی فاطمه و بادگیرها داشته است. قسمت‌های مختلف امیر چخماق در طول زمان از بین رفته و یا تغییر یافته‌اند، در ادامه به بررسی بخش‌های باقی‌مانده این بنا می‌پردازیم.
مسجد
مسجد دهوک یا مسجد امیر چخماق قدیمی‌ترین بنای این مجموعه به‌شمار می‌رود که به همت امیر جلال‌الدین چخماق و همسرش ستی فاطمه خاتون ساخته شده است. این مسجد در ضلع شمالی میدان قرار دارد و به‌جهت زیبایی، اهمیت و گستردگی دومین مسجد یزد پس از مسجد جامع محسوب می‌شود.
تکیه
تکیه امیر چخماق در شرق میدان امیر چخماق یزد قرار دارد و دو مناره در دوران قاجار به این بخش مجموعه اضافه شده است. این تکیه سه طبقه دارد و نمای جلویی آن سه طبقه طاقچه با گچ‌بری و کاشی‌کاری‌های نفیس است که طبقات بالای آن در گذشته به‌عنوان شاه نشین مورد استفاده قرار می‌گرفت. جالب است بدانید یک کتیبه با قدمت قرن 13 هجری در آن وجود دارد.
در گذشته افراد می‌توانستند به بلندترین نقطه تکیه بروند و از چشم‌انداز یزد و بناهای تاریخی آن بهره ببرند اما در حال‌حاضر، عموم تنها امکان استفاده از سطح نخست را دارند و از این محل می‌توانند شهر یزد را تماشا کنند.
بازار حاجی قنبر
در قسمت زیرین این مجموعه، بازار حاجی قنبر قرار دارد که در ضلع شرقی میدان و پشت تکیه گسترده شده است. بازار سرپوشیده میدان امیر چخماق به کمک حاجی قنبر جهانشاهی که بر یزد حکمرانی می‌کرد بنا شد و نام او نیز بر روی این بازار باقی ماند.
ورودی بازار حاجی قنبر در حجره مرکزی تکیه قرار دارد. در سال‌های اخیر مغازه‌های جگرفروشی این بازار شهرت بسیار پیدا کردند، به‌علاوه صنایع دستی و دیگر کالاها نیز در آن به‌فروش می‌رسند.
مطلب مرتبط: موزه آب یزد | اطلاعات کامل + آدرس و تخفیف رزرو نزدیک ترین هتل ها
آب انبارها
مجموعه امیر چخماق یزد، سه آب‌انبار داشته که یکی از آن‌ها؛ آب‌انبار میدان، از میان رفته است. آب‌انبار ستی فاطمه یا پنج بادگیر نیز در حال حاضر به‌عنوان زورخانه صاحب‌الزمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. آب‌انبار تکیه نیز در سمت چپ تکیه قرار دارد، دارای 48 پله است و دو بادگیر نیز دارد.
آرامگاه ستی فاطمه
ستی فاطمه همسر امیرچخماق در شمال میدان در یک آرامگاه زیبا به خاک سپرده شده است. این بقعه یک گنبد زیبا و با ظرافت به سبک تیموری دارد و داخل آن نیز دارای کاشی‌کاری، گچ‌بری و سنگ قبر از جنس مرمر است. این آرامگاه در کوچه شیخ اسدالله قرار دارد.
نخل امیر چخماق
این نخل در میدان امیر چخماق یزد قرار گرفته و دارای 450 سال قدمت است. نخل امیر چخماق هشت و نیم متر ارتفاع دارد، در کنار تکیه قرار گرفته و به نخل حیدری‌ها نیز مشهور است.
محل قرارگیری میدان امیر چخماق
میدان امیر چخماق یزد در شمال‌غرب شهر، خیابان امام خمینی قرار دارد. این محل موازی خیابان سلمان فارسی و مجاور چهارراه شهدا است.
جاذبه های اطراف
در اطراف مجموعه امیر چخماق یزد چندین جاذبه مهم و تاریخی یزد وجود دارد که می‌توان در مدت زمان بسیار کوتاه به آن‌ها رسید. از جمله این اماکن می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
موزه آب یزد: حدود 300 متر
زندان اسکندر: یک کیلومتر
مسجد جامع یزد: یک کلیومتر
برج ساعت: 650 متر
خانه لاری‌ها: حدود دو کیلومتر
در این مقاله از سفرانه به معرفی یکی از بناهای تاریخی و مشهور یزد، میدان امیر چخماق پرداختیم.
مطلب مرتبط: قلعه سریزد در مهریز | یک صندوق امانات از دوران ساسانیان
این مجموعه از چند بخش مهم تشکیل یافته است که شامل تکیه، مسجد و بازارچه می‌شود، اگر از این مجموعه تاریخی بازدید کرده‌اید، تجربه خود را با ما در میان بگذارید.
