از مهم‌ترین جاهای دیدنی تهران، کاخ و عمارت های تهران است که روزگاری محل زندگی شاه‌ها بوده است. تهران پس از اینکه توسط حکومت صفویه به پایگاه شهری تبدیل شد و در دوره قاجار به عنوان پایتخت انتخاب شد، اهمیت دیگری پیدا کرد.
پس از انتخاب شدن تهران به عنوان پایتخت، کاخ‌ها و بناهای مهمی در این شهر ساخته شد و همچنین ظهور مدرنیته و شهرسازی، با اولین خیابان‌ها و بناهای مهم وارد تهران شد. با ما باشید تا در این مقاله سفرانه عمارت های تهران را به شما معرفی کنیم.
مطلب مرتبط: موزه های تهران | آدرس، ساعات بازدید + قیمت بلیط
سرای روشن
آدرس: خیابان ناصرخسرو
در خیابان ناصر خسرو تهران، ساختمانی مربوط به سال 1311 را خواهید دید که در دوره پهلوی با کاربری تجاری ساخته شده است. هرچند امروزه این بنا دچار فرسودگی شده است اما معماری و زیبایی خارق‌العاده آن همچنان باارزش است.
به یاد دوران هخامنشی، در قسمت بالایی این بنا از تصویر اهورامزدا استفاده شده است و اصول زیبایی‌شناختی که تلفیقی از هنر سرزمین‌های مختلف است، شما را محو تماشا خواهد کرد.
در این بنا با الهام از معماری اروپایی، در بالای سردر از دو فرشته نیمه برهنه استفاده شده که از سبک باروک قرن 16 تا 18 میلادی تاثیر گرفته است. کاشی‌کاری‌های سرای روشن نیز از معماری اسلامی الهام گرفته شده است تا این بنا را مانند سرزمینی سحرآمیز نشان دهد.
موزه آبگینه
آدرس: خیابان سی تیر، نرسیده به خیابان جمهوری
موزه آبگینه، خانه‌ای تاریخی مربوط به دوره قاجار است که در خیابان سی تیر واقع شده است. این بنا در تاریخ ۷ اردیبهشت ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۰۱۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و آثار مربوط به شیشه و سفال را در خود جای داده است.
جالب است بدانید که این موزه یکی از پربازدیدترین موزه های تهران است که بیشتر بازدیدکنندگان آن گردشگران خارجی هستند و سالانه به‌طور میانگین، بیش از ۲ میلیون نفر از این موزه بازدید می‌کنند. این مجموعه از ۱۳۰۰ تا ۱۳۳۰ خانه و محل کار قوام‌السلطنه، وزیر احمدشاه قاجار بودو بعد از آن مدت هفت سال در اختیار سفارت مصر قرار داشت.
در سال 1355، فرح پهلوی این عمارت قاجاری را برای راه‌اندازی موزه خریداری کرد و با همکاری مهندسان ایرانی و اتریشی آن را نوسازی و بهسازی کرد. پس از آن طراحی موزه به مهندسان ایرانی و طراحی ویترین‌ها و معماری داخلی به هانس هولاین، معمار برجسته اتریشی سپرده شد.
هولاین در طراحی موزه آبگینه از آثار برجسته تاریخی ایران مانند کاخ تچر، ستون‌های تخت جمشید، قوس‌های صفوی و کعبه زرتشت الهام گرفته است. با اینکه ویترین‌ها و فضای کلی موزه به شیوه مدرن طراحی شده‌اند، اما این طراحی مدرن به فضای کلی ساختمان آسیب نزده و هماهنگی کامل با آن دارد.
کاخ گلستان
آدرس: میدان پانزده خرداد
اگر کاخ‌های دیگری که در این لیست به شما معرفی می‌کنیم را نشناسید، حتما کاخ گلستان را می‌شناسید که یکی از ارزشمندترین و قدیمی‌ترین کاخ‌های تهران است. این مجموعه از نظر معماری، آثار هنری و تاریخی گردشگران داخلی و خارجی بسیاری را به خود جذب کرده است.
ساخت کاخ گلستان از زمان شاه عباس صفوی آغاز شد و تا زمان ناصرالدین شاه قاجار ادامه داشت. سپس ناصرالدین شاه قاجار نیز پس از سفرهای اروپایی بسیاری که داشت، تغییراتی را در این کاخ اعمال کرد.
جالب است بدانید که این بنا از نظر تاریخی، وقایع بسیار مهمی مانند انقلاب مشروطه و تاج‌گذاری پهلوی اول و دوم را شاهد بوده است. آثار هنری زیبایی مانند تخت مرمر و سنگ قبر ناصرالدین شاه قاجار از شهرری به اینجا منتقل شد و آثاری از کمال‌الملک و سایر هنرمندان ایرانی و خارجی در این کاخ قرار دارند.
مطلب مرتبط: موزه ایران باستان کجاست؟ | راهنمای جامع موزه ملی ایران در تهران
شمس العماره
آدرس: خیابان ناصر خسرو، مجموعه میراث جهانی کاخ موزه گلستان
عمارت شمس العماره تهران، سوغات از سفرهای ناصرالدین شاه جوان است که با مشاهده عمارت‌های اروپایی به فکر ساخت قصر جدیدی انداخت که شکوه عالی قاپو اصفهان را نیز داشته باشد. این بنا از طرفی کاشی‌های هفت رنگ قاجاری، ارسی و پنجره‌های رو به شاه‌نشین دارد که نشان از هنر ایرانی است و از طرفی آینه‌کاری و نقاشی‌های اروپایی دارد.
جالب است بدانید که ناصرالدین شاه قاجار، از شمس العماره می‌توانست بلندای کوه‌های البرز را تماشا کند و دلیل آن، ارتفاع 35 متری ساختمان بود که از باقی ساختمان‌ها بلندتر بود.
این ساختمان را معیرالممالک طراحی کرد و استاد علی محمد کاشی آن را ساخت. ایوان و تالار شاه‌نشین به سبک کاخ‌های قاجاری در طبقه اول قرار دارد و در دو طرف شاه نشین، دو اتاق گوشواره با تزئینات، نقاشی‌ها و آینه‌کاری‌های زیبا وجود دارند که تداعی کاخ‌های اصفهان با حال و هوایی اروپایی هستند.
کاخ ابیض
آدرس: میدان پانزده خرداد، مجموع کاخ گلستان
در مجموعه کاخ گلستان، کاخی زیبا با رنگ سفید را مشاهده خواهید کرد که گچ‌بری و نماسازی به سبک قرن 18 اروپا دارد. کاخ ابیض به دستور ناصرالدین شاه در گوشه جنوب غربی محوطه گلستان ساخته شد تا هدایایی که سلطان دریافت می‌کردند را داخل آن قرار دهند؛ حتی گفته می‌شود که نقشه این کاخ را خود شخص سلطان ترسیم کرده‌اند. این کاخ به سبب پله‌های سراسری مرمری سفید رگه‌دار به کاخ ابیض شهرت دارد و اثاثیه داخل آن، بسیار گرانبها و ارزشمند است.
برخی از این اثاثیه را سلطان عبدالحمید پادشاه عثمانی در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه به ایران فرستاد. از جمله این هدایا به چند دست مبل استیل لوئی شانزدهم، پرده‌های مخملی، دو قطعه آینه با قاب و پایه، مجسمه‌های برنزی، مطلای زیبا و چند قطعه قالی بافت ترکیه می‌توان اشاره کرد.
کاخ ابیض از همان ابتدا به جلسات هیأت دولت اختصاص یافت و جلسات تا سال ۱۳۳۳ شمسی، در تالار سلطان عبدالحمید تشکیل می‌شد. در حدود سال ۱۳۳۲ نخست وزیری از این مکان به خیابان کاخ منتقل شد و پس از آن کاخ ابیض، در اختیار هنرهای زیبای کشور قرار گرفت. سپس تعمیرات مختصری در آن به عمل آمد و این کاخ محل تشکیل نمایشگاه‌های موقتی و مرکز فعالیت‌های اداره کل موزه‌ها و فرهنگ عامه شد.
خانه مستوفی الممالک
آدرس: خیابان پانزده خرداد، چهار راه گلوبندک، خیابان بادامچی، کوچه چاله حصار
عمارت مستوفی الممالک متعلق به دوران قاجاریه است و قدمتی ۱۲۵ ساله دارد و دلیل نامگذاری این خانه، اقامت یکی از اعضای دولت قاجار به نام مستوفی الممالک است. معماری این خانه تاریخی به شیوه فرانسوی و براساس طرحی از خانه‌های پاریس ساخته شده است.
میررزا حسن مستوفی الممالک یکی از برجسته‌ترین چهره‌های تاریخ معاصر ایران است که در دوران قاجار، صدر اعظم ناصرالدین شاه بوده است. او در دوران پهلوی هم از دولت‌مردان بود و محبوبیت زیادی نزد رضا شاه داشت و برای یک سال نخست وزیر دولت بود. البته او در همان دوران کوتاه توانست خدمات با ارزشی مثل ایجاد تشکیلات نوین دادگستری و مقدمات راه آهن سراسری ایران را انجام دهد.
اصلی‌ترین تفاوتی که این خانه با سایر خانه‌های تاریخی تهران دارد این است که تا حالا بازسازی نشده است. متاسفانه این خانه تاریخی در تملک اداره پست است و غیرقابل بازدید است؛ اما در سال ۱۳۵۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
مطلب مرتبط: باغ موزه نگارستان کجاست؟ اطلاعات کامل + مسیرهای دسترسی
کاخ شهربانی
آدرس: ضلع شمالی خیابان امام خمینی
کاخ شهربانی یکی از مهم‌ترین عمارت های تهران است که به دوره اول پهلوی بازمی‌گردد. این کاخ در یکی از نقاط قدیمی و مشهور پایتخت به نام میدان مشق قرار دارد و باغ ملی نام دیگر آن است. باغ ملی یا کاخ شهربانی یکی از بزرگ‌ترین عمارات دولتی ایران محسوب می‌شود که از لحاظ اجتماعی، جلوه‌گر قدرت حکومت دیوان‌سالار و تمرکزگرایی معرفی کرد.
سبک معماری استفاده شده در این عمارت و سایر عمارت های تهران که در این دوره تاریخی ساخته شده‌اند «نئو کلاسیک ایرانی» است. سبک نئو کلاسیک ایرانی تلفیقی از معماری سنتی و کهن ایرانی به همراه آثاری از معماری اروپایی است. کاخ شهربانی در سال 1315 توسط معماری مشهور ارمنی «گابریل گورکیان»، به هنر دست «قلیچ باقلیان» و تحت نظارت فنی «علی خان مهندس» ساخته شد.
کاخ دادگستری
آدرس: خیابان خیام، بالاتر از خیابان بهشت
کاخ دادگستری تهران بنای تاریخی و اصلی دادگستری در ایران است که در خیابان خیام تهران قرار دارد. کاخ دادگستری تهران در زمان صدرالاشراف، دومین رییس عدلیه زمان پهلوی به مناقصه گذاشته شد و به شرکت اشکودا از چکسلواکی واگذار گردید.
ساخت بنای کاخ دادگستری در سال ۱۳۱۷ خورشیدی آغاز شد اما پس از دو سال به دلیل جنگ جهانی دوم متوقف گردی؛ این بنا در نهایت در سال ۱۳۲۵ خورشیدی با حضور قوام السطنه افتتاح شد. بنای کاخ دادگستری نیز در سبک معماری نئوکلاسیک و توسط گابریل گورکیان، معمار سرشناس ارمنی، طراحی شده است.
در این مقاله سفرانه درباره چند مورد از عمارت های تهران صحبت کردیم که اکثر آن‌ها در مرکز تهران قرار گرفته‌اند. شما کدام یک از این عمارت های تهران را از نزدیک مشاهده کرده‌اید؟ درباره آن برای م بنویسید.
