امکان ندارد که از آثار باستانی پیش از اسلام ایران، سخن به میان بیاید و طاق بستان کرمانشاه فراموش شود؛ قدمت تاریخی این بنا به دوران ساسانی و قرن سوم میلادی برمی‌گردد. این بنای تاریخی مهم، یادبودی از قدرت و شکوه پادشاهان ساسانی و فرهنگ ایران در این دوران است.
اثر تاریخی طاق بستان در دل سنگ‌های کوه طاق وه‌سان در رشته کوه پرآو کرمانشاه قرار دارد. هنرمندان و سنگ‌تراشان این بنای کهن، سنگ‌نگاره‌هایی از تاجگذاری خسرو پرویز، تاجگذاری اردشیر دوم، تاجگذاری شاپور دوم و سوم، مراسم شکار گراز و گوزن، نواختن آهنگ و همچنین کتیبه‌هایی به خط پهلوی ساسانی را با هنری بی‌مانند بر روی سنگ نقش زده‌اند.
مطلب مرتبط: جاهای دیدنی کرمانشاه + تصاویر و آدرس دقیق
تاریخچه و معنی طاق بستان کرمانشاه
ساخت مجموعه سنگ‌نگاره و سنگ‌نوشته طاق بستان کرمانشاه در دوران پادشاهی اردشیر دوم آغاز شد و جالب است بدانید که تا دوران قاجار نیز ادامه داشت. باید اشاره کرد علاوه بر اهیمت تاریخی، این بنا دارای نگاه ویژه هنری در دنیا است، زیرا این نقش برجسته نخستین تابلو سنگی با رعایت قاعده و اصول نقاشی در جهان است.
طاق بستان به دو صورت معنی شده؛ در گویش کردی و صورت قدیمی تاق وه‌سان نامیده می‌شده که معنی آن طاق سنگی یا طاقی از سنگ است.
در معنی دیگر، طاق را به معنی آسمان و بستان را به معنی بوستان و باغستان به کار برده‌اند که یعنی طاق و سقفی برای باغ و بوستان که نشان می‌دهد بوستان و باغستان فراوان در اطراف این بنا وجود داشته است.
مطلب مرتبط: سازه های آبی شوشتر | شاهکار مهندسی ایران باستان و میراث جهانی یونسکو
بخش‌های مختلف طاق بستان
این بنای تاریخی سه بخش دارد؛ طاق بزرگ، طاق کوچک، نقش برجسته اردشیر دوم.
طاق بزرگ:
این بخش تقریبا مهم‌ترین بخش طاق بستان کرمانشاه است که 11 متر ارتفاع و هشت متر عرض و عمق دارد. این طاق در سمت چپ مجموعه طاق بستان و بزرگترین و پرنقش‌ترین طاق این مجموعه است. بالای قوس این طاق سنگ‌نگاره هلال ماه و دو فرشته، نماد فروهر و نقش درخت زندگی در کنار طاق حجاری شده که هر کدام نماد یک مفهوم ایزدی هستند.
بر روی دیوار اصلی و داخل این طاق، سنگ‌نگاره تاجگذاری خسرو پرویز و سوار زره‌پوش قرار دارد. در تصویر تاجگذاری، خسروپرویز در میانه ایستاده، در یک طرف او فروهر و در سمت دیگر آناهیتا، ایزدبانوی آب‌ها قرار گرفته است.
بر روی دیواره‌های کنار طاق بستان کرمانشاه نقش برجسته شکارگاه گراز و گوزن حجاری شده است. سوارکاران، زنان نوازنده و تعدادی فیل‌سوار از جمله نقوش آن محسوب می‌شود. یک نقش برجسته الحاقی مربوط به محمدعلی میرزا و از سنگ نگاره‌های دوره قاجار نیز در کنار نقوش ساسانی به ثبت رسیده است.
مطلب مرتبط: فاصله تهران تا کرمانشاه با انواع وسایل نقلیه + نقشه
طاق کوچک:
این طاق نیز قوسی شکل و کوچک‌تر از طاق سمت چپ است و به دستور شاپور سوم تراشیده شده است. بر روی دیوار اصلی طاق، پیکره شاپور دوم در سمت راست و پیکره شاپور سوم در سمت چپ قرار دارد. دو سنگ‌نوشته هم در این طاق قرار گرفتند. خط به کار رفته در آن‌ها پهلوی ساسانی شناسایی شده و مضمون آن‌ها نسب پادشاه و پرستش اهورامزدا است.
نقش برجسته تاجگذاری اردشیر دوم:
این سنگ‌نگاره طاق بستان کرمانشاه که در سمت راست طاق‌های کوچک و بزرگ قرار دارد، روایتگر تاجگذاری اردشیر دوم، یازدهمین پادشاه ساسانی است. پیکره وسط این سنگ‌نگاره، اردشیر دوم ساسانی را نشان می‌دهد که در یک سمت او فروهر و در سمت دیگر میترا، ایزد مهر قرار دارند.
نکته جالب این تصویر، پیکره ژولیان امپراطور روم، زیر پای اردشیر است که بازنمایی این تصویر نمادی از قدرت‌نمایی پادشاه را نشان می‌دهد.
شکارگاه خسرو دوم
در داخل و دو سمت طاق بزرگ دو نقش برجسته بسیار زیبا از شکارگاه خسرو دوم دیده می‌شود که نقش برجسته سمت راست مربوط به شکار گوزن و شکارگاه سمت چپ طاق، شکارگاه گراز را به‌تصویر کشیده است.
در هر دو این نقوش برجسته شاه و ملازمانش را در بالای تصویر و در نقطه طلایی کادر نشان می‌دهد. جزئیات صحنه شکارگاه با ریزه‌کاری‌های بسیار زیادی بر روی آن حجاری شده که جلوه خاصی به این دو نقش برجسته داده است.
حال و هوای اطراف طاق بستان
این جاذبه گردشگری کرمانشاه نه تنها یک اثر تاریخی و هنری بلکه مکان بسیار مناسبی برای گشت و گذار و تفریح نیز به‌شمار می‌رود. دریاچه بسیار زیبای مجموعه همراه با فضای سبز و چشمه آب زلال محیط بی‌نظیری را برای تفریح و گردش در این مکان تاریخی فراهم آورده است.
خالی از لطف نخواهد بود اگر در میان بازدید از این مجموعه از پلکان سنگی میان کوه‌های طاق بستان نیز دیدن کنید. لازم به ذکر است که موزه سنگ طاق بستان نیز در شمال بلوار این مجموعه قرار گرفته و بازدید از آن برای عموم آزاد است.
کشف جدید در طاق بستان
در پاییز سال 1398 سنگ‌نگاره جدیدی در ضلع شرقی طاق بستان کرمانشاه کشف شد. بر روی آن نقش پیکری شبیه به انسان که دستان خود را به سوی آسمان بلند کرده و چیزی را در میان آن نگه‌داشته حجاری شده بود.
مسیر دسترسی طاق بستان
این جاذبه مهم در شمال شرق شهر کرمانشاه در محله‌ای به نام طاق بستان قرار دارد و از طریق بلوار طاق بستان به آن خواهید رسید. برای بازدید از این اثر تاریخی زیبا در فصل بهار و تابستان از ساعت هشت صبح تا هشت شب و در پاییز و زمستان و از 9 صبح تا 8 شب عصر زمان دارید.
بهای بلیط بازدید از طاق بستان برای گردشگران ایرانی، 5/000 هزار تومان و برای گردشکران خارجی، 50/000 تومان است.
مطلب مرتبط: کعبه زرتشت کجاست؟ | رمزگشایی این بنای مرموز
در این مقاله از سفرانه به بررسی بنای تاریخی و هنری طاق بستان کرمانشاه پرداختیم. بسیاری از مردم پس از رزرو هتل به دنبال یک برنامه‌ریزی خوب برای بازدید از اماکن دیدنی و تاریخی هستند، بنابراین یک معرفی کوتاه و جامع از این اماکن بسیار یاری‌رسان خواهد بود.
